Новости

Білім беру сапасын жақсарту.

Біздің елімізде еңбек ресурстарының балансын  есепке алудың тиімді әдістемесі әлі күнге дейін әзірленген жоқ.

Шын мәнінде, мамандар даярлаудың отандық жүйесі нақты еңбек нарығынан тыс қалған.

Жыл сайын 21 мыңға жуық мектеп түлегі кәсіби және жоғары оқу орындарына түсе алмай қалады.

Жастардың бұл тобы жұмыссыздар мен маргиналдардың негізін құрайды. Олар амалының жоқтығынан қылмыстық және экстремистік ағымдардың ықпалына түсуде.

Біз оқушылардың қабілетін айқындап,  кәсіби бағыт-бағдар беру саясатына көшуіміз қажет.

Бұл саясат орта білім берудің ұлттық стандартының негізі болуы тиіс.

Экономикамызда техника саласының мамандарына сұраныс өте жоғары, бірақ мүмкіндіктер аз. Кәсіпорындар тиісті мамандарды шетелден шақыруға мәжбүр. Осындай келеңсіз жағдайды жедел түзетуіміз керек.

Қала мен ауыл мектептері арасындағы орта білімнің сапасы алшақтап барады.

Негізгі мәселе – ауылдық жерлердегі білікті педагог кадрлардың тапшылығы. 

Сондықтан «Дипломмен – ауылға» бағдарламасының аясын кеңейтіп, жұмысты жаңа деңгейде жалғастыруымыз қажет. Үкіметке келесі жылдан бастап осы бағдарламаны қаржыландыруды 20 млрд.теңгеге жеткізуді тапсырамын.

Дарынды ауыл жастарын іріктеп, отандық және шетелдік жоғары оқу орындарына дайындау керек.  

Аз қамтылған және көп балалы отбасыларды қолдау үшін Үкіметке Дарынды баланың қабілетін дамытудың жол картасын әзірлеуді тапсырамын.

Үкімет пен әкімдер осындай балалардың үйірмелер мен орталықтарға, жазғы лагерьлерге баруы үшін мүмкіндік жасауы керек.

Енді жоғары білімнің сапасына жеке тоқталғым келеді.

Өз түлектерін жұмыспен қамту жағынан еліміздегі жоғары оқу орындарының жартысы ғана 60 пайыздық деңгейге қол жеткізіп отыр.

Сондықтан олардың санын қысқарту мәселесін қарау керек.

Терең білім берудің орнына диплом сатумен айналысқан университеттеріміз бар екені де жасырын емес.

Бірінші кезекте соларға тыйым салу арқылы біз оқу орындарындағы білім беру сапасын арттыруға күш саламыз.

Білім саласына қатысты тағы бір мәселе – қаржыландырудың біркелкі болмауы және өңірлік басқарудың қазіргі жүйесінің тиімсіздігі.

Білім бөлімдерін басқару және бюджет қаржысын әкімшілендіру функцияларын аудандық деңгейден облыстық деңгейге беру керек.

Білім берудің барлық деңгейінде дербес қаржыландыру тәртібін енгізу қажет.

Тағы бір өзекті мәселе. Бұл – оқулық сапасының төмендігі.

Оқушыларды сапалы оқулықтармен қамтамасыз ету – тиісті министрліктің тікелей міндеті.

Мұғалімдер мен оқытушылардың әлеуметтік жағдайын жақсартпасақ, бұл шаралар жүзеге аса қоймайды. 

Сондықтан мен Тамыз конференциясында алдағы төрт жыл ішінде мұғалімдердің еңбек ақысын екі есе арттыруды тапсырдым. Бұл – келесі жылдан бастап ұстаздардың жалақысы 25 пайызға өседі деген сөз.

Төртінші. Мәдениет қызметкерлерін қолдау.

Біз мәдениет саласында жұмыс істейтін азаматтарға жеткілікті түрде көңіл бөлмей отырмыз.

Бұл – ең алдымен, 

Мемлекеттік сатып алуларға өзгеріс енгізілді

1 қыркүйектен бастап мемлекеттік сатып алулар туралы ережеге кірген өзгерістер күшіне енеді. Атап айтқанда, тапсырыс берушілер үшін жаңа қосымшалар қолданысқа шығады. Онда потенциалды тауар жеткізуші компанияларға қойылатын біліктілік талаптары көрсетілген. Сол бойынша конкурстық құжаттар да жиналады.

Бұдан бөлек, тапсырыс берушілер мен потенциалды жеткізушілер үшін жаңа техникалық сипаттамалар енгізіледі. Талаптарды толтырудың нақты формасы да бар. Ал субмердігерлер өз мәліметтерін электронды-цифрлық қолтаңбамен рәсімдеуге міндетті.

Сондай-ақ, құрылыс бойынша мемлекеттік сатып алулар жасалғанда тапсырыс берушілер жобалық-сметалық құжаттардан бөлек, ведомстводан тыс кешенді сараптама берген оң шешімнің электронды көшірмесін қоса ұсынуы шарт.

Баланы мектепке 6 жастан беру міндетті ме?

"Білім туралы" заңға сәйкес, алты жасқа келген балалар 1 қыркүйектен бастап жалпы білім беретін мектепке баруы тиіс. Білім министрінің өткен жылғы бұйрығына сәйкес, оқу жылының соңына дейін 6 жасқа толатын балаларды да мектепке қабылдауға рұқсат берілген. Алайда бала 1 қыркүйекке дейін осы жасқа келмесе, ата-анасы оны мектепке бере ме, жоқ па, өзі шешеді.

"Бір мәселені ескеру керек, егер ол балабақшада мектепке дейінгі дайындықтан өтсе, одан қайта өтуге болмайды, ондай балалар мектепке баруға міндетті", - делінген министрліктің ресми хабарламасында.

Жақында осы мәселеге қатысты білім және ғылым министрі Асхат Аймағамбетов та өз пікірін білдірген болатын.

"Мен өз тәжірибемді айтайын. Негізі, 5-6 жаста баланың дамуы өте жылдам болады. Мен де баламды мектепке бергенде көп ойландым. Ол кезде таңдау болды ғой. Алты жаста беремін десең, алты жаста, жеті жаста беремін десең, жеті жаста мектепке бересің. Мен алты жастан бастап бердім. Бүгінде бұған өкінбеймін", - дейді Аймағамбетов.

Министрдің сөзіне қарағанда, қазіргі заңнамада баланы алты жастан бастап бірінші сыныпқа беру керектігі туралы нақты жазылған. Бұрын жақшаның ішінде "7 жас" та көрсетілген. Үш жыл бұрын бұл жазба алынып тастады.

"Сондықтан қазіргі заңнамада "балалар алты жастан мектепке барады" деп жазылған. Негізі, мектепке алты жаста келетін балалардың саны артып келеді. Мәселен, 2014 жылы балалардың 60 проценті мектепке алты жаста келген. Ал 2018 жылы олардың саны 80 проценке жетті", - дейді Аймағамбетов.

Мектеп бағдарламасына жаңа пән енгізілді

1 қыркүйегінен бастап 4, 9 және 10-сынып оқушылары жаңартылған мектеп бағдарламасына көшеді. Ал 10-11 сыныптар үшін "Кәсіпкерлік және бизнес негіздері" атты жаңа пән енгізіледі. Бұған оны пилоттық жоба ретінде бірнеше мектепте сынақтан өткізген. Соның бірі – Алматыдағы Ыбырай Алтынсарин атындағы №159 гимназия.

"Пилоттық жоба кезінде біздің оқушыларымыз кәсіпкерліктің бастапқы негіздерін меңгеріп шықты. Бірнеше бизнес жобаны да қорғап үлгерді. Осы жобалар жүлделі орынға ілікті", - деді мектеп директоры Эльмира Бидайбекова.

"Кәсіпкерлік және бизнес негіздері" пәні "Атамекен" ҰКП бастамасымен енгізілген болатын. Бұл – элективті пән. Оқушы оны өз еркімен таңдайды. Жоспар бойынша жаңа пән аптасына екі рет оқытылады. Соның ішінде теория мен практика бар.

Педагогтардың жаңа заңы қашан қабылданады?

Қыркүйек айында "Педагог мәртебесі" туралы заң жобасы парламенттің қарауына түседі деген жоспар бар. Заң жобасы ауқымды бес бағыттан тұрады. Атап айтқанда, материалдық және материалдық емес ынталандыру, әлеуметтік кепілдіктер, ұстаз құқығын кеңейту, мұғалімдердің жүктемесін азайту.

Жақында министрлер кабинеті заң жобасын бірауыздан бекітті. Енді ол қыркүйек айында мәжіліске жолданады. Заң жобасында педагогтың жүктемесін азайтуға қатысты жекелеген нормалар да бар.

"Мұғалімнің кәсіби функциясына кірмейтін міндеттерді жүктеуге, шамадан тыс есеп беруге, негізсіз тексерулер жүргізуге тыйым салынады. Мұғалімдерді өзіне тән емес функцияларға және артық есеп беруге шақыртқаны, тартқаны үшін 20-дан 120 АЕК-ке дейін айыппұл салынады", - деді министр Асхат Аймағамбетов.

Бұдан бөлек, Қазақстандағы мектептерді бес күндік оқу аптасына көшіру мәселесі жыл соңына дейін шешіледі.

90 мың мұғалімнің жалақысы өседі

Өткен жылғы жолдауда тұңғыш президент мұғалімдердің жалақысын 30 процентке көтеруді тапсырған болатын. Осы шаралар біртіндеп атқарылып келеді. Атап айтқанда, былтыр 1, 2, 5 және 7-сынып мұғалімдерінің айлығы көтерілсе, одан кейін 3, 6 және 8-сынып ұстаздары да жалақыны үстемеақымен ала бастады. Енді, биыл 1 қыркүйектен бастап 4, 9 және 10-сынып мұғалімдерінің жалақысы көбейеді. Олардың жалпы саны – 90 мың адам. Ал 2020 жылы 11-сынып мұғалімдерінің ақшасы артады деген жоспар бар.